Cúng Tất Niên còn gọi là lễ Tất Niên hay tiệc Tất Niên là một nghi thức nhằm đánh dấu kết thúc một năm và chuẩn bị bước sang năm mới. Đây là phong tục tập quán lâu đời và mang nét đẹp văn hóa của người Việt Nam. Đây cũng chính là lễ tạ Gia tiên cuối năm để cảm tạ công đức của Gia tiên trong năm qua đã luôn che chở cho gia đình, cũng là thể hiện lòng thành “Uống nước nhớ nguồn”, qua đó giáo dục đạo hiếu trong nhà.
Lễ này được thực hiện trong tháng Chạp, thông thường làm sau lễ tạ mộ (không nhất thiết làm vào này 30). Sau lễ này mới bày ban thờ ngày tết.
1. Sắm lễ cúng tất niên
- Hương thơm.
- Hoa tươi (hoa cúc vàng).
- Trầu 3 lá, Cau 3 quả cành dài đẹp.
- Đĩa ngũ quả (5 loại quả 5 màu).
- 1 bao thuốc lá + 1 gói chè (1 lạng/gói).
- 1 chén Rượu, 1 chén Trà (khô), 1 chén Nước, 1 chén Gạo, 1 chén Muối.
- Một số bánh kẹo bày vào một đĩa to.
- 01 mâm cơm canh có 3 loại thịt.
2. Lễ vàng mã cúng tất niên
- Quần áo Gia tiên, quần áo bà cô Tổ, quần áo ông mãnh, quần áo ông bà tiền chủ (số lượng mua tùy tâm ý) – mỗi bộ quần áo thêm 1 đinh tiền lễ (10 lễ).
- 3 đinh tiền lễ (1 đinh 10 lễ)
3. Văn lễ cúng tất niên
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần
Con kính lạy ngài đương niên Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần
Con kính lạy ngài Thành Hoàng Bản Thổ, chư vị đại vương
Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân
Con kính lạy các ngài Tiền Hậu Địa Chủ Tài Thần
Con kính lạy các bậc Tiên gia và chư vị Tôn Thần cai quản trong đất này xứ này.
Con kính lạy Cao tằng tổ khảo, Cao tằng tổ tỷ, Bá thúc huynh đệ, cô di tỷ muội, nội ngoại dâu rể, Bà cô tổ, Ông mãnh, Hội đồng gia tiên Họ: ……………….. Kính mời các cụ hiển linh.
Hôm nay là ngày……tháng……năm……. (Âm lịch).
Gia chủ chúng con là:……………………………………………………Sinh năm: …………………….
Cùng các thành viên gia đình: (Họ tên……………………. Năm sinh………………….)
Chúng con cư ngụ tại: ………………………………………………………………………………….
Nhân ngày lành tháng tốt, cuối năm mãn khí gia đình chúng con thành tâm sắm sửa phẩm vật, lễ nghi kính dâng trước án làm lễ Tất Niên cuối năm và tạ ơn Gia tiên.
Chúng con kính mời Ngài đương niên Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần, Ngài Thành Hoàng Bản Thổ chư vị đại vương, các chư vị Tôn Thần lai giáng chứng giám lòng thành của gia đình, kính dự bữa cơm tất niên cuối năm cùng gia đình phù hộ độ trì cho gia đình chúng con sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng.
Gia đình chúng con nhờ công đức của Gia tiên xây móng dựng nền, chở che mọi nhẽ nên có được như ngày hôm nay, gia đạo hưng vượng, con cháu hiếu thảo, sức khỏe bình an công đức này thật là bất tận, toàn thể gia đình chúng con cúi xin cảm tạ.
Chúng con có sắm biện lễ nghi kim ngân tài mã tiến biếu hội đồng Gia tiên: (quần áo vàng mã biếu ai, biếu cái gì thì liệt kê phía dưới)……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
Cúi xin các chư vị Tôn Thần chứng lễ, chứng giám cho gia đình chúng con, cầu xin Gia tiên tiền tổ họ:…………. chứng giám lòng thành hoan hỷ thụ nhận lễ vật cho gia đình chúng con. Chúng con cầu xin hội đồng Gia tiên họ……….. phù hộ độ trì cho gia đình chúng con gia đạo hưng vượng, sức khỏe dồi dào, con cháu thông minh học giỏi hiếu thuận gia chung, bốn mùa không tai ách, tám tiết có điềm lành tiếp ứng, gặp quý nhân phù trợ, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự như ý. Chúng con nguyện tu nhân tích đức, tránh dữ làm lành, giúp đỡ người hoạn nạn khó khăn, hiếu thuận gia chung.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính dâng trước án, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật!
Nam Mô A Di Đà Phật
Bài viết trên đây đã chia sẻ đến quý vị về mâm lễ cũng như văn khấn cúng tất niên, gia tiên cuối năm. Mong rằng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp quý vị hiểu rõ hơn về phong tục cúng tất niên của người Việt Nam ta từ thời xa xưa. Qúy vị có thể tham khảo thêm các bài văn khấn cho các dịp khác trong cuốn sách Văn Khấn Toán Thư, đây là cuốn sách tổng hợp 77 bài văn khấn trong văn hóa thờ cúng của người Việt ta, rất hữu ích và tiện dụng cho các gia đình.