Tết Thanh Minh, còn gọi là Tiết Thanh Minh, là ngày Lễ nhằm thể hiện bổn phận báo hiếu của con cháu tưởng nhớ đến công lao của tổ tiên và những người thân đã khuất. Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ Trung Hoa cổ đại, là một trong 24 tiết khí hằng năm, tính theo lịch Dương bắt đầu từ ngày 4 – 5/4 cho đến 20 – 21/4. Từ “Thanh” có nghĩa là “trong”, còn từ “Minh” có nghĩa là “sáng”, nên Tết Thanh Minh có nghĩa là khoảng thời gian mà khí trời trong sáng, quang đãng và thanh khiết nhất. Vào dip này, người dân thường tổ chức lễ tảo mộ du Xuân và giỗ tổ để mọi người có dịp báo hiếu, đền đáp phần nào ơn sinh thành và tạo dựng của tổ tiên. Trong Tết Thanh Minh có nhiều điều kiêng kỵ phải tránh bạn nên tìm hiểu thật kỹ càng để không đắc tội với bề trên khiến gia đình lục đục, tài lộc tiêu tán.
1. Không tổ chức việc hỉ, sinh nhật hay tiệc tùng vui chơi giải trí
Đây là một trong những kiêng kỵ đầu tiên, Tết Thanh Minh là dịp con cháu hướng về nguồn cội, tưởng nhớ ông bà tổ tiên, tỏ lòng hiếu kính, nhớ thương người đã khuất. Nếu sinh nhật trùng hợp rơi đúng vào tiết Thanh Minh, tốt nhất nên tổ chức sớm vài ngày. Đặc biệt tuyệt đối không làm mừng thọ cho người già vào dịp này, không nhận hoa chúc mừng, cũng không ăn bánh sinh nhật ngày hôm đó.
Tương tự, kết hôn là chuyện đại sự cả đời, không thích hợp tổ chức vào thời điểm này. Đám cưới là chuyện vui mừng, thường được tổ chức rình rang, mà tiết Thanh Minh âm phần thịnh, hoạt động chủ yếu là tế tổ, tảo mộ, tưởng nhớ người đã khuất nên làm lễ kết hôn không những không được may mắn mà còn có phần bất kính với tổ tiên.
Ngoài ra, nếu do nhiều nguyên nhân mà không thể đi tảo mộ, ở nhà cũng nên hạn chế tổ chức tiệc tùng vui chơi giải trí, càng không nên chửi bới, đánh nhau hay nói lời báng bổ thánh thần, kẻo sau này hậu họa khôn lường.
Tránh mặc quần áo màu mè, sặc sỡ khi đi tảo mộ
Theo quan niệm dân gian, trong tiết Thanh Minh đặc biệt cấm kị mặc đồ rực rỡ, ngay cả nội y hay trang sức đi kèm cũng phải chú ý không dùng màu đỏ, không mang theo vật kim loại dễ gây tiếng động. Có người lại cho rằng dịp này nên mặc quần áo rực rỡ như màu đỏ hoặc vàng, còn quần áo màu đen nhìn xui rủi, dễ nhiễm âm khí.
Không được xem việc đi dạo nghĩa trang như một cuộc dạo chơi
Điều này thường ai cũng biết nhưng cũng không ít người phớt lờ. Trên thực tế, vào dịp Tết Thanh Minh, mọi người thường thích ra ngoài du xuân, cũng có người đến nghĩa trang để thăm tổ tiên nhưng tuyệt đối không được xem việc thăm tổ tiên, tảo mộ là việc dạo chơi. Đặc biệt là cấm tuyệt đối việc đùa giỡn xung quanh nghĩa trang, đừng tự ý giẫm đạp xung quanh để tránh tà khí xâm nhập, tránh mang vận xui về nhà.
Không nên đi du lịch, hỏi thăm người thân hay bạn bè
Tốt nhất nên tránh tiết Thanh Minh, chọn dịp khác đi thăm bạn bè, người thân. Lúc này đến chơi nhà, chẳng những không thích hợp mà còn có phần kém may mắn, là điềm xấu cho cả khách và gia chủ. Nếu thực sự cần thiết, hẹn gặp mặt ở bên ngoài là thích hợp nhất. Du lịch cũng là điều kiêng kỵ tiết Thanh Minh.
Người ngoài gia đình không nên đi tảo mộ
Tết Thanh Minh, người ngoài gia đình đi tham dự tảo mộ sẽ là việc kiêng kỵ, dễ dàng thu nhận phiền toái đến không cần thiết. Dù sao không phải là người một nhà, số mệnh gia trì mỗi người cũng sẽ khác nhau, có thể sẽ tạo thành khí tràng hỗn loạn và dễ dẫn đến xui xẻo.
Chọn hoa cúng tùy tiện, màu sắc sặc sỡ
Người xưa cho rằng, hoa cúng khi tảo mộ không nên quá sặc sỡ, mùi hương quá nồng đậm. Nên chọn sắc hoa trang nhã, mùi hương thuần khiết để tỏ lòng kính trọng tổ tiên. Thông thường, các loại hoa màu trắng tượng trưng cho sự tiếc thương, khi tảo mộ có thể chọn hoa cúc trắng, hoa bách hợp trắng, hoa huệ, hoa mã đề.
Hoa hồng trắng, hoa dành dành hay các loài hoa có màu trắng trơn khác còn thể hiện sự thương tiếc và nhung nhớ. Hoa cúc vàng cũng là loại hoa phổ biến, được mọi người lựa chọn nhiều, bởi hoa màu vàng tượng trưng cho sự đau buồn và tưởng niệm. Ngoài ra, có thể dựa vào tuổi tác và sở thích của người đã khuất để chọn hoa cúng sao cho phù hợp.
Không nên chụp ảnh nơi nghĩa trang, mộ địa
Mọi người tảo mộ mục đích cũng chính là vì tế tự tổ tông, chứ không phải là chuyện vui đùa. Trên đầu ba thước có thần linh, lúc mọi người tảo mộ, tốt nhất chính là lòng mang kính ý, chuyên tâm cẩn thận. Tại nơi mộ địa tuyệt đối không nên chụp ảnh chung, hay tùy ý chụp ảnh. Nếu không sẽ dễ rước khí xấu và làm mất sự cân bằng âm dương, thậm chí có thể làm hỏng vận thế của chính bản thân.
Không nên để tóc che mất trán
Theo người cổ đại xưa, vầng trán tượng trưng cho “đèn trời”, vì vậy đây là đặc điểm luôn phải được phơi ra ngoài, không được che chắn. Nước da trên gương mặt phản ánh vận khí của người đó. Cho nên, trong dịp Tết Thanh Minh, mọi người cần làm nhiều thứ để xua đuổi tà khí, việc dùng tóc che trán sẽ khiến “đèn trời” không được tỏa sáng, rất dễ kích động tà khí, khiến cuộc sống không thuận lợi suôn sẻ.
Tảo mộ không đúng trình tự
Thông thường, buổi lễ sẽ được diễn ra theo trình tự như sau: Dọn dẹp mộ phần – Lên hương – Dâng lễ – Mời rượu – Khấn vái – Hóa vàng mã. Khi tiến hành tảo mộ, cần chú ý giữ thái độ thành kính, không cười đùa, chạy nhảy lung tung, bằng không phạm phải kiêng kỵ tiết Thanh Minh thì hậu họa khôn lường.
Trước khi dọn dẹp mộ phần, nên thắp hương khấn gia tiên, xin phép được tu sửa, dọn dẹp cho phần mộ, số nén hương phải là số lẻ (1 hoặc 3 nén) vì số lẻ tượng trưng cho cõi âm. Chú ý phát quang cỏ rậm, nhổ bỏ cỏ dại, đắp bồi thêm đất, trồng thêm hoa tươi, quét dọn khu vực xung quanh cho sạch sẽ.
Hoa quả là đồ tươi mới, tránh dâng hoa quả héo, dập nát. Số lượng hoa và trái cây phải là số lẻ. Chuẩn bị 2 ngọn đèn hoặc 2 cây nến, tượng trưng cho 2 vầng nhật nguyệt. Lễ vật trên bàn có thể đặt chung song nếu có nhiều bát hương thì bát nào cũng phải thắp hương.
Khi hành lễ cúng gia tiên, có 2 hình thức là vái và lễ, được thực hiện sau khi đã bày lễ vật và thắp nhang đèn. Người làm lễ dùng hai tay dâng hương ở vị trí ngang trán, vái 3 vái rồi mới cắm hương vào bát hương. Tiếp theo con cháu trong nhà lần lượt dâng hương theo thứ bậc, ví dụ như cha, mẹ rồi đến trưởng nam, trưởng nữ, thứ nam, thứ nữ…
Sau khi hương cháy được khoảng 2/3 thì lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà.
Không dừng chân quá lâu nơi vắng vẻ
Có những gia đình mộ phần tổ tiên được đặt ở xa nơi ở, phải đi qua nhiều khu vực hẻo lánh, ít người qua lại, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Tốt nhất nên đi theo lộ trình đã định, chọn những con đường mà mọi người hay đi, tránh dừng chân lâu ở nơi hoang vắng để bảo đảm an toàn cho bản thân và người đi cùng. Hơn nữa, theo quan niệm phong thủy, đi đến những nơi như vậy thường dễ nhiễm tà khí, nếu thực sự cần thiết thì nên đi cùng nhiều người.
Trong ngày Thanh minh, khu nghĩa địa trở nên đông đúc và nhộn nhịp. Các cụ già thì lo khấn vái tổ tiên nơi phần mộ. Trẻ em cũng được theo cha mẹ hay ông bà đi tảo mộ, trước là để biết dần những ngôi mộ của gia tiên, sau là để tập cho chúng sự kính trọng tổ tiên qua tục viếng mộ. Những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trở về vào dịp này (có thể sớm hơn một, hai ngày vì nhiều lý do khác nhau) để tảo mộ gia tiên và sum họp với gia đình. Đây là phong tục truyền thống, là giá trị tốt đẹp của dân tộc cần được lưu giữ và phát huy. Bên cạnh đó, có những điều kiêng kỵ tốt nhất nên tránh để không gặp phải xui xẻo trong dịp này.